Αρχική σελίδαΠραγματοποιήθηκε στις 26 Μαΐου 2008, στα Γιάννενα, ημερίδα της Δ.Ο.Ε. με θέμα: «παρουσίαση  των αποτελεσμάτων της έρευνας του ΙΠΕΜ/ΔΟΕ και του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ ΑΔΕΔΥ για το ολοήμερο σχολείο».
Στην ημερίδα έλαβαν μέρος πάνω από 500 εκπ/κοί Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης απ’ όλη τη χώρα, καθώς και φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν:

Παραβρέθηκαν, επίσης, όλα τα στελέχη διοίκησης και καθοδήγησης της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της περιφέρειας Ηπείρου.
Τα αποτελέσματα της έρευνας τα παρουσίασε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, καθηγητής του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Κωνσταντίνου Χαράλαμπος και τα μέλη της ερευνητικής ομάδας του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ Δημουλάς Κώστας και Μπουκουβάλας Κώστας.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
(Από τον καθηγητή του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
καθηγητή κ. Χαράλαμπο Κωνσταντίνου)

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

 

Από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα ήταν από τις τελευταίες που θεσμοθέτησε το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο, με την έννοια της επέκτασης ή διεύρυνσης του σχολικού προγράμματος πέραν του συμβατού (κανονικού) ωραρίου λειτουργίας του. Πρόκειται για έναν τύπο σχολείου διαφορετικό από αυτό που λειτουργεί σήμερα, δηλαδή το συμβατό, το οποίο καλείται να καλύψει προσδοκίες και ανάγκες που σχετίζονται με τις νέες κοινωνικές, εκπαιδευτικές, πολιτισμικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες και εξελίξεις.
Με το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο, η πολιτεία θέλησε να συμβάλει αφενός στην επίλυση κοινωνικών ζητημάτων, όπως είναι η μέριμνα για τα παιδιά των οποίων  οι γονείς εργάζονται και με την έννοια αυτή να μειώσει ή και να εξαλείψει την επιρροή επιβαρυντικών παραγόντων για τη συναισθηματική και γενικά την κοινωνική συμπεριφορά τους (π.χ. παραβατικότητα), στην παιδαγωγική ενίσχυση της οικογένειας, ιδιαιτέρως σε κοινωνικά και πολιτισμικά μειονεκτούσες ομάδες, στην ελάφρυνση της οικογένειας από τα «σχολικά βάρη», όπως είναι η προετοιμασία των μαθημάτων της επόμενης ημέρας κ.λπ. Και αφετέρου, να αξιοποιήσει παιδαγωγικά την παράταση του χρόνου παραμονής των μαθητών στο σχολείο, διαμορφώνοντας συνθήκες για: στηρικτική και ενισχυτική διδασκαλία σ’ αυτούς, ένταξη δημιουργικών δραστηριοτήτων και νέων μαθημάτων, συμμετοχή των μαθητών σε δραστηριότητες εμπέδωσης και διεύρυνσης της γνώσης, ενίσχυση και διευκόλυνση των διαπροσωπικών σχέσεων και εμπειριών τους, ενίσχυση της αυτενέργειας και αυτονόμησής τους, στήριξη της σχέσης σχολείου και γονέων και δημιουργία περιβάλλοντος με όρους ασφάλειας και δημιουργικής αξιοποίησης του χρόνου τους.
Η λειτουργία των Ο.Δ.Σ. διευρυμένου ωραρίου από το 1998 μέχρι σήμερα πήρε μια γενικευμένη μορφή , ξεπερνώντας τον αριθμό των 4000 σχολικών μονάδων (τα ¾ των σχολικών μονάδων της επικράτειας). Από την έναρξη λειτουργίας του Ο.Δ.Σ. έχουν περάσει περίπου δέκα (10) χρόνια. Το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να αναδειχθούν τα θετικά και τα αρνητικά σημεία από τη λειτουργία του νέου θεσμού. Στόχος, λοιπόν, της συγκεκριμένης έρευνας, που διεξήχθη με την πρωτοβουλία και τη συνεργασία των Ινστιτούτων Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ (ΙΝΕ) και της ΔΟΕ (ΙΠΕΜ), ήταν η διερεύνηση του ρόλου και της σημασίας του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου στις συγκεκριμένες συνθήκες οργάνωσης και λειτουργίας του. Για το σκοπό της έρευνας συγκροτήθηκαν δύο ερωτηματολόγια, στα οποία συμμετείχαν 2044 γονείς και 198 εκπαιδευτικοί των Ο.Δ.Σ. της επικράτειας (202 σχολεία). Η ερευνητική ομάδα ήταν εξαμελής (Κωνσταντίνου, Χ., Μιχαλοπούλου, Κ., Δημουλάς, Κ., Μπουκουβάλας, Κ., Χατζηδημητρίου, Ε., Γεωργόπουλος, Σ.) και ως καθ’ ύλην αρμόδιος Καθηγητής Σχολικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ανέλαβα την ευθύνη για τη διαμόρφωση των δύο ερωτηματολογίων, τη συγκρότηση του θεωρητικού πλαισίου και των ερευνητικών υποθέσεων, καθώς και την ανάλυση και ερμηνεία των ευρημάτων της έρευνας. Όλα αυτά, καθώς και άλλα σχετικά δεδομένα, περιλαμβάνονται στο βιβλίο, που εκδόθηκε υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ με τίτλο «Διερεύνηση του Κοινωνικού και Παιδαγωγικού Ρόλου του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου – Πανελλαδική Έρευνα με τις Απόψεις Γονέων και Εκπαιδευτικών». Τα ερευνητικά ευρήματα είναι πολλά και παρουσιάζουν αξιόλογο ενδιαφέρον από άποψη όχι μόνο επιστημονική, αλλά και εκπαιδευτική, πολιτική και κοινωνική. Ωστόσο, για τη συγκεκριμένη περίπτωση θα αναδείξουμε ένα μέρος των σημαντικότερων απ’ αυτά.
Αξιολογώντας συνολικά τα ευρήματα της έρευνας και προβαίνοντας σε μια γενικευμένη διαπίστωση, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα ότι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί έχουν θετική γνώμη για το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο και ότι η συντριπτική πλειονότητά τους επιθυμεί τη συνέχιση της λειτουργίας του. Αυτό σημαίνει ότι το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των γονέων και των εκπαιδευτικών, παρά τα αρνητικά στοιχεία που του προσάπτουν. Ωστόσο, στο σημείο αυτό η πρότασή μας είναι ότι πρέπει να αξιοποιηθεί διαφορετικά η παρουσία των μαθητών στο σχολικό χώρο με ενδεδειγμένα οργανωτικά, διδακτικά και παιδαγωγικά μέτρα. Επομένως, αμέσως ή εμμέσως πλην σαφώς, προκύπτει ότι η πολιτεία και ειδικότερα το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων οφείλουν να δείξουν το ενδιαφέρον τους με πιο έμπρακτο τρόπο (εκπαιδευτικός σχεδιασμός, εκπαιδευτικά μέτρα, ελκυστικό πρόγραμμα).
Ειδικότερα και ως τελικό συμπέρασμα, από τα σχετικά ευρήματα προκύπτει ότι:
Το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο ικανοποιεί, κατά προτεραιότητα, τις κοινωνικές ανάγκες των γονέων, δηλαδή επιτελεί κυρίως την κοινωνική του αποστολή, γιατί ουσιαστικά αποδεσμεύει τους γονείς από την επίβλεψη των παιδιών τους. Δεν ικανοποιεί, όμως, στον ίδιο βαθμό τις παιδαγωγικές ανάγκες των παιδιών τους. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις απόψεις των γονέων και των εκπαιδευτικών, το ωράριο λειτουργίας του Ο.Δ.Σ. εξυπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες των μαθητών και των οικογενειών τους (ποσοστό 88,7% για τους εκπαιδευτικούς και 93,4% για τους γονείς, βλ. γράφημα 1).

 
Γράφημα 1: Απόψεις γονέων και εκπαιδευτικών για το ωράριο λειτουργίας και την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών της οικογένειας

Διάγραμμα 

Σχετικά με το προσφερόμενο πρόγραμμα μαθημάτων και δραστηριοτήτων, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς υποστηρίζουν ότι η 1η πιο σημαντική δραστηριότητα του Ο.Δ.Σ. (βλ. γράφημα 2) είναι η προετοιμασία των μαθημάτων της επόμενης ημέρας (ποσοστό 47,5% για τους εκπαιδευτικούς και 66,4% για τους γονείς) και ότι η 2η πιο σημαντική δραστηριότητα είναι το μάθημα της Πληροφορικής (ποσοστό 32,2% για τους εκπαιδευτικούς και 38,5% για τους γονείς).

 

Γράφημα 2: Αξιολόγηση του βαθμού σημαντικότητας των διαδικασιών και δραστηριοτήτων του Ο.Δ.Σ. από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

 

Διάγραμμα2 

Από την αξιολόγηση των ευρημάτων διαπιστώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς διαφοροποιούνται ως ένα βαθμό σχετικά με την άποψη που έχουν διαμορφώσει για τον τρόπο σίτισης των μαθητών στο Ο.Δ.Σ. (βλ. γράφημα 3). Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί, σε ένα αθροιστικό ποσοστό 68,7%, χαρακτηρίζουν τον τρόπο σίτισης των μαθητών από μέτριο έως κακό, ενώ από την αντίθετη πλευρά οι γονείς, σε ένα αθροιστικό ποσοστό 66,7%, χαρακτηρίζουν τον τρόπο σίτισης των μαθητών από μέτριο έως καλό.

 

 

Γράφημα 3: Χαρακτηρισμός του τρόπου σίτισης των μαθητών του Ο.Δ.Σ. από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς
Διάγραμμα3  

 

Υπάρχει έλλειψη και ανεπάρκεια υλικοτεχνικής υποδομής, κυρίως ειδικών χώρων. Και στο σημείο αυτό συμφωνούν οι γνώμες των γονέων και των εκπαιδευτικών. Στο ίδιο θέμα οι εκπαιδευτικοί αναδεικνύουν την ανεπαρκή επιμόρφωσή τους, τη μη έγκαιρη πρόσληψη διδακτικού προσωπικού και την έλλειψη κινήτρων γι’ αυτούς. Ακόμη, οι ίδιοι επισημαίνουν τις ελλειπείς και ανεπαρκείς προϋποθέσεις υλοποίησης του παιδαγωγικού τους ρόλου (βλ. γράφημα 5, 6).

Γράφημα 5: Απόψεις γονέων και εκπαιδευτικών για τα προβλήματα υποδομής του Ο.Δ.Σ.

 

 Διάγραμμα4

 

Γράφημα 6: Απόψεις γονέων και εκπαιδευτικών για τα προβλήματα του εκπαιδευτικού προσωπικού του Ο.Δ.Σ.
Διάγραμμα5 

  

Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί εμφανίζονται να είναι ικανοποιημένοι από τις παιδαγωγικές τους προσπάθειες (βαθμός ικανοποίησης: 7,75 με άριστα το 10). Αντιθέτως, οι γονείς εμφανίζονται να μην είναι ευχαριστημένοι με το σχολικό πρόγραμμα των παιδιών τους.
Οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν ότι στο Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο φοιτούν κυρίως μαθητές με μέτριες επιδόσεις και ότι το ΥΠ.Ε.Π.Θ. αντί να ενισχύει, αποδυναμώνει το θεσμό. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως τάση για απαξίωση του θεσμού.
Οι εκπαιδευτικοί αναδεικνύουν, επίσης, τη θετική συνεργασία των μαθητών μεταξύ τους, παρότι προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Σχεδόν οι μισοί εκπαιδευτικοί προτείνουν να αλλάξει ο σημερινός τύπος Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου.
Η συνολική αξιολόγηση της οργάνωσης και λειτουργίας του θεσμού του Ο.Δ.Σ. είναι θετική και αυτό αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό τους γονείς απ’ ό,τι τους εκπαιδευτικούς. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς έχουν σχηματίσει πολύ θετική και θετική άποψη για τη λειτουργία του Ο.Δ.Σ. σε αθροιστικά ποσοστά 73,6% και 86,8% αντιστοίχως (βλ. γράφημα 7).

Γράφημα 7: Συνολική αξιολόγηση της οργάνωσης και λειτουργίας του θεσμού του Ο.Δ.Σ. από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς
Διάγραμμα6 

 

Τελικά, η συντριπτική πλειονότητα των εκπαιδευτικών και των γονέων, σε ποσοστό 98,5% και 99,3% αντιστοίχως, εκφράζουν την επιθυμία να συνεχιστεί και στο μέλλον η λειτουργία του Ο.Δ.Σ (βλ. γράφημα 8).

 

Γράφημα 8: Συνολική τοποθέτηση γονέων και εκπαιδευτικών σχετικά με την αναγκαιότητα συνέχισης ή μη της λειτουργίας του Ο.Δ.Σ.
Διάγραμμα7 

αρχή της σελίδας

αρχική σελίδασελίδα των ασκήσεων