αρχική σελίδα

(εκτυπώστε τη σελίδα αυτή ή αν δεν έχετε εκτυπωτή κάντε τη αποθήκευση στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή σας)

 

Αναμνήσεις του καλοκαιριού.

 

Η απλή πρόταση

Μια ομάδα λέξεων που μας δίνει ένα ολοκληρωμένο νόημα λέγεται απλή πρόταση, π.χ. Το μωρό κοιμάται

Το υποκείμενο
Το πρόσωπο , το ζώο ή το πράγμα που κάνει ή πεθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση λέγεται υποκείμενο . Για να βρούμε το υποκείμενο κάνουμε την ερώτηση «« ποιος; »»
π.χ. Ο πατέρας δουλεύει. Ποιος δουλεύει; ...................................
Η τηλεόραση χάλασε. Ποιος χάλασε;   ..................................

Το υποκείμενο μπαίνει πάντα σε ονομαστική πτώση.

 

Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με το κατάλληλο υποκείμενο.

( η λάμπα, τα σχολεία, η μητέρα, ο Γιάννης, το κρεβάτι, οι μαθητές )
...................... μαγειρεύει................................... είναι πολύ γρήγορος.
....................... είναι ξύλινο................................. κλείνουν τον Ιούνιο.
........................ θα πάνε εκδρομή................................. κάηκε.
Το ρήμα
Η λέξη που φανερώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υποκείμενο λέγεται ρήμα. Για να βρούμε το ρήμα κάνουμε την ερώτηση « τι κάνει; »

π.χ. Ο Σωτήρης διαβάζει. Τι κάνει ο Σωτήρης ; ............................

Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με το κατάλληλο ρήμα.

( βλέπει, είναι, ανθίζουν, πλένει)
Ο Παντελής ............... τηλεόραση.
Ο σκύλος................. Ζωηρός.
Η Μαρία................ τα χέρια της.
Τα λουλούδια...................... την άνοιξη.


Το αντικείμενο
Η λέξη που φανερώνει πού πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου λέγεται αντικείμενο. Για να βρούμε το αντικείμενο, κάνουμε την ερώτηση « τι; »
π.χ. Ο κηπουρός κλαδεύει τα λουλούδια. Τι κλαδεύει ο κηπουρός;...........................

Το αντικείμενο βρίσκεται συνήθως σε αιτιατική πτώση, αλλά καμία φορά και σε γενική π.χ. Ο Νίκος μοιάζει του πατέρα του.

Να υπογραμμίσεις το αντικείμενο των παρακάτω προτάσεων.

Η δασκάλα διδάσκει μουσική.
Ο παππούς διαβάζει εφημερίδα.
Η γιαγιά τρώει ψάρια.


Από τις παρακάτω προτάσεις να ξεχωρίσεις το ρήμα , το υποκείμενο και το αντικείμενο.


Ο σκύλος λέρωσε το αυτοκίνητο.
Ρήμα............      υποκείμενο.................. αντικείμενο.....................
Ο γιατρός εξέτασε τον ασθενή.
Ρήμα............      υποκείμενο.................. αντικείμενο.....................
Ο Δημήτρης ταξιδεύει με το αεροπλάνο.
Ρήμα............      υποκείμενο.................. αντικείμενο.....................

 

ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπο, ζώο, φυτό, πράγμα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.  Π.χ. δάσκαλος, λαγός, χόρτο, τραπέζι, τρέξιμο, σιωπή, ευγένεια

Γένη αριθμοί και πτώσεις των ουσιαστικών
Τα ουσιαστικά έχουν τρία γένη : αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο.
Έχουν δύο αριθμούς : τον ενικό, που κάνει λόγο για ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα, και τον πληθυντικό, που κάνει λόγο για πολλά.

Οι μορφές που παίρνουν τα ουσιαστικά σε κάθε αριθμό, λέγονται πτώσεις και είναι τέσσερις :

ονομαστική ( ο γεωργός ) γενική      ( του γεωργού ) αιτιατική    ( το γεωργό ) κλητική     (- γεωργέ )

 

Ασκήσεις
1. Χωρίζω τα παρακάτω ουσιαστικά σε αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα, βάζω και το άρθρο :

( δάσος, ουρανός, σοδειά, μαντήλι, κούραση, παράθυρο, ζωή, αυτοκίνητο, φίλη, καιρός, αδερφός,   άνθρωπος).

 

Αρσενικά                                          Θηλυκά                                           Ουδέτερα

 

 

2. Να γράψεις τον αριθμό, την πτώση και το γένος των ουσιαστικών :

Ουσιαστικά

Αριθμός

Πτώση

Γένος

η ελιά

 

 

 

η παραγωγή

 

 

 

τα χρώματα

 

 

 

τα παιχνίδια

 

 

 

η εποχή

 

 

 

τις κούκλες

 

 

 

των βουνών

 

 

 

την αθλήτρια

 

 

 

του αγρότη

 

 

 

τις εκκλησίες

 

 

 

τα σκοινιά

 

 

 

της σειράς

 

 

 

των σκύλων

 

 

 

τους ανθρώπους

 

 

 

τον άνεμο

 

 

 

την ελιά

 

 

 

τα τουφέκια

 

 

 

ΕΠΙΘΕΤΑ

 

Επίθετα λέγονται οι λέξεις που μας φανερώνουν τι λογής είναι τα ουσιαστικά.
Τα επίθετα έχουν τρία γένη: αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο,
π.χ.  αρσενικό                                       θηλυκό                                       ουδέτερο
ο πράσινος πίνακας      η γαλάζια θάλασσα        το κόκκινο λουλούδι
ο μεγάλος δρόμος      η άσπρη γούνα                               το άτακτο παιδί
Τα επίθετα συμφωνούν με τα ουσιαστικά που συνοδεύουν στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση.
Τα επίθετα κλίνονται όπως τα ουσιαστικά των ίδιων καταλήξεων και διατηρούν τον τόνο τους σ' όλες τις πτώσεις στη συλλαβή που τονίζεται η ονομαστική ενικού. Εξαιρείται: ο άγιος, η αγία, το άγιο.

 

Ασκήσεις

1.Να υπογραμμίσω τα επίθετα από το παρακάτω κείμενο: 

Μόλις φτάσαμε στο όμορφο νησί, είδαμε μια μεγάλη πλατεία.Λίγο ψηλότερα ήταν η εκκλησία τους μεγαλόπρεπη,πολύ ωραία. Στο ψηλό καμπαναριό της είχε ένένα πέτρινο σταυρό.

Οι φωνές των ρημάτων είναι δύο:
Ενεργητική και παθητική.
Στην ενεργητική φωνή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε -ω ή -ώ.
π.χ. παίζω, δένω, ακούω, γελώ, τραγουδώ...
Στην παθητική φωνή ανήκουν τα ρήματα που τελειώνουν σε -μαι.
π.χ. δένομαι, ακούγομαι, γελιέμαι...

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:
1. Γράφω τα ρήματα στο πρώτο πρόσωπο:

προσέχει
παίζουμε
χορεύετε                    Εγώ
γκρεμίζονται
χτενίζεσαι
φοβούνται

 

2.   Χωρίζω τα παρακάτω ρήματα σε ενεργητική και παθητική φωνή:

(εξετάζω, σκουπίζω, θυμάμαι, κατεβαίνω, χαίρομαι, λυπάμαι, σκοτώνομαι, περιποιούμαι, λογαριάζω, βρίσκομαι, γράφω).

Ενεργητική φωνή

Παθητική φωνή

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Οριστικό και αόριστο άρθρο

Οι μικρές κλιτές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ονόματα λέγονται άρθρα.
π.χ. ο Γιώργος, η γη, ένα βιβλίο... Η γλώσσα μας έχει δύο άρθρα : το οριστικό και το αόριστο.
Το άρθρο ο, η, το φανερώνει κάτι γνωστό και ορισμένο και γι' αυτό λέγεται οριστικό.
Το άρθρο ένας, μία (μια), ένα φανερώνει κάτι που δεν είναι γνωστό, που δεν είναι ορισμένο, γι' αυτό λέγεται αόριστο άρθρο.

Κλίση οριστικού άρθρου

  Ενικός αριθμός   Πληθυντικός αριθμός    
ΠΤΩΣΕΙΣ αρσενικό θηλυκό Ουδέτερο αρσενικό θηλυκό   ουδέτερο

Ονομ.

0

η

το

οι

οι

 

τα

Γεν.

του

της

του

των

των

 

των

Αιτ.

το (ν)

τη(ν)

το

τους

τις

 

τα

Κλητ.

-

-

-

-

-

 

-

 

 

 

Κλίση αόριστου άρθρου

 

Πτώσεις

Ενικός

αριθμός

 

 

 

 

Ονομ.

 

ένας

 

μία

 

ένα

 

Γεν.

 

ενός

 

μιας

 

ενός

 

Αιτ

 

ένα(ν)

 

μία

 

ένα

 

Κλητ                     

 

Οι χρόνοι του ρήματος

Οι χρόνοι του ρήματος είναι οχτώ (8):

1.    Ο ενεστώτας: φανερώνει αυτό που γίνεται τώρα συνέχεια
(παίζω, ζωγραφίζω)
2.     Ο παρατατικός: φανερώνει αυτό που γινόταν διαρκώς στο παρελθόν
(έπαιζα, ζωγράφιζα)
3.       Ο αόριστος: φανερώνει αυτό που έγινε στο παρελθόν σε ένα συγκεκριμένο χρονικό
διάστημα (έπαιζα, ζωγράφισα)
4.     Ο εξακολουθητικός μέλλοντας: φανερώνει αυτό που θα γίνει στο μέλλον συνεχώς
(  θα παίζω, θα ζωγραφίζω )
5.     Ο στιγμιαίος μέλλοντας: φανερώνει αυτό που θα γίνει στο μέλλον μια στιγμή
( θα παίξω, θα ζωγραφίσω )
6.     Ο παρακείμενος: φανερώνει αυτό που έχει γίνει στο παρελθόν και τώρα είναι τελειωμένο
( έχω παίξει, έχω ζωγραφίσει)
7.     Ο υπερσυντέλικος: φανερώνει αυτό που έγινε στο παρελθόν και ήταν τελειωμένο πριν
από κάτι άλλο   ( είχα παίξει όταν ήρθες, είχα ζωγραφίσει)
8.      Ο συντελεσμένος μέλλοντας: φανερώνει αυτό που θα γίνει στο μέλλον και θα είναι
τελειωμένο
σε μια ορισμένη στιγμή ( θα έχω παίξει όταν θα 'ρθεις, θα έχω ζωγραφίσει)

Παροντικοί χρόνοι

Ενεστώτας (παίζω)  
Παρακείμενος (έχω παίξει)

 

Παρελθοντικοί χρόνοι

Παρατατικός (έπαιζα) 
Αόριστος (έπαιξα) 
Υπερσυντέλικος (είχα παίξει)

 

Μελλοντικοί χρόνοι
Εξακολουθητικός μέλλοντας (θα παίζω)
Στιγμιαίος μέλλοντας (θα παίξω)
Συντελεσμένος μέλλοντας (θα έχω παίξει)

 

                             

 


αρχική σελίδασελίδα των ασκήσεων