"Λήμνος γαιάων πολύ φιλτάτη απασέων..."  
  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ::
   
 
Η χαρά της ανακάλυψης

Το δημοσίευμα είναι της "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ" απογευματινής εφημερίδας-Ιούνιος 2003.

Τις πρώτες απόψεις για τη Λήμνο τις άκουσα πριν από πολλά xρόνια από τους στρατιωτικούς που υπηρέτησαν εκεί. Συνοψίζονταν σε επιγραμματικούς χαρακτηρισμούς όπως, "ξερονήσι", "δεν έχει δέντρα", "φυσάει συνέχεια", "δεν έχεις τίποτε να κάνεις" και άλλα παρόμοια. Έφτασα αναρωτιέμαι, μήπως η Λήμνος δεν διέφερε στην πραγματικότητα από "τόπο εξορίας".
Κάποιοι φίλοι μου αργότερα είχαν διαφορετική άποψη: "Είναι ένα απρόσμενο νησί, με τη δική του προσωπικότητα και ιδιαιτερότητες, που πρέπει απλώς να τις ανακαλύψεις", μου είπε ο ένας. "Πέντε καλοκαίρια τώρα κάνουμε στη Λήμνο τις διακοπές μας. Πάντα γυρνάμε πίσω με καινούργιες εμπειρίες", συνόψισε τις απόψεις του ο άλλος. Γνώμες διαφορετικές για τον ίδιο τόπο, απόλυτα αντιφατικές. Πούεπιτέλους βρισκόταν η αλήθεια;
Παρατηρούμε το χάρτη της Λήμνου και για άλλη μια φορά θαυμάζουμε την πολυπλοκότητα της ακτογραμμής της. Οι ευθείες γραμμές απουσιάζουν εντελώς, αναρίθμητοι κόλποι και όρμοι, χερσόνησοι και ακρωτήρια συνθέτουν αυτό το εκπληκτικό περίγραμμα της Λήμνου, που όμοιο του ίσως δεν συναντάμε σε καμιά άλλη περιοχή της Ελλάδας, νησιωτική ή παραθαλάσσια. Σ' αυτό το αδιάκοπο παιχνίδι της στεριάς με τη θάλασσα οφείλεται και το πολύ μεγάλο μήκος της περιμέτρου, που φτάνει τα 260 χιλιόμετρα!
Με συνολική έκταση 477,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Λήμνος είναι το όγδοο σε μέγεθος νησί της Ελλάδας. Το έδαφός της χαρακτηρίζεται πεδινό, υπάρχουν όμως σ' όλο το νησί ομαλοί λόφοι, με μέσο ύψος που κυμαίνεται γύρω στα 300 μέτρα. Το υψηλότερο σημείο είναι η κορυφή Σκοπιά, στο βορειοδυτικότερο άκρο του νησιού, με υψόμετρο 470μ. Εδώ άλλωστε βρίσκεται και η ορεινότερη περιοχή της; Λήμνου, με τις πιο απόκρημνες ακτές. Το κλίμα της είναι γενικά ήπιο, το χιόνι και ο παγετός είναι σπάνια φαινόμενα. Οι άνεμοι όμως που πνέουν είναι συχνοί και δυνατοί. Σ' αυτούς άλλωστε οφείλει η Λήμνος το χαρακτηρισμό "Ανεμόεσσα".


Η ιστορική διαδρομή του νησιού χάνεται στα βάθη του χρόνου, αφού τα ανασκαφικά ευρήματα της Πολιόχνης, στα ανατολικά παράλια, αποδεικνύουν την κατοίκησή του ήδη από την 5η π.Χ. χιλιετηρίδα. Διάφορα πολεμικά φύλα εγκαταστάθηκαν κατά καιρούς στο νησί, όπως οι Πελασγοί, οι Μινύες και οι Μινωίτες. Ο Όμηρος αναφέρει και τους Σίντιες, λαό πειρατικό και άγριο, που προερχόταν πιθανόν από τη Θράκη και ανέπτυξε στη Λήμνο τη σιδηρουργία και τη μεταλλουργία. Από αυτήν τη δραστηριότητα βγήκε ο μύθος του Ηφαίστου και η Λήμνος πήρε την επωνυμία "το νησί του Ηφαίστου".
Μετά την παρακμή του μινωικού ναυτικού κράτους κυριάρχησαν οι Αχαιοί και αργότερα, γύρω στο 1000 π.Χ., το νησί κατακτήθηκε από τους Πελασγούς. Ακολουθεί μία μακρά περίοδος ηρεμίας, που κρατάει σχεδόν πέντε αιώνες. Στα χρόνια αυτά ακμάζουν στη Λήμνο δύο πόλεις: η Μύρινα στα νοτιοδυτικά και η Ηφαίστεια στα βορειοανατολικά.
Η ήρεμη αυτή περίοδος ανακόπτεται βίαια το 541 π.Χ. όταν η Λήμνος κατακτάται από τους Πέρσες. Από τότε αρχίζει μία ταραχώδης ιστορική διαδρομή. Έτσι, γύρω στο 500 π.Χ., η Λήμνος κατακτάται από τους Αθηναίους με τον Μιλτιάδη. Ακολουθούν το 168 π.Χ. οι Ρωμαίοι και το 267 μ. Χ. οι Γότθοι και οι Ερούλοι. Στη συνέχεια έχουμε την μακρά βυζαντινή κυριαρχία και τη λεηλασία το 900 μ.Χ. από τους Άραβες. Το 1207, η Λήμνος περιέρχεται για 70 χρόνια στην κυριαρχία των Ενετών, το 1278, ελευθερώνεται από τον Βυζαντινό ναύαρχο Λικάριο, το 1450 καταλαμβάνεται από τους Γενουάτες και έπειτα από τους Τούρκους.


Τέλος, στις 8 Οκτωβρίου του 1912, ο ελληνικός στόλος με τον Ναύαρχο Κουντουριώτη, απελευθερώνει οριστικά τη Λήμνο από τον τουρκικό ζυγό. Στη συνέχεια, ο βαθύς κόλπος του Μούδρου γίνεται το ορμητήριο του ελληνικού στόλου που κατατροπώνει τον τουρκικό στην Ναυμαχία της Έλλης, στις 3 Δεκεμβρίου 1912 και στη Ναυμαχία της Λήμνου, στις 5 Ιανουαρίου του 1913.


Η γνωριμία με το νησί
α) ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΑ ΔΥΤΙΚΑ

Έχω μια περιήγηση αρχικά στις δυτικές παραλίες. Ο παραθαλάσσιος δρόμος που εκτείνεται στα βόρεια της Μύρινας μας επιφυλάσσει μια θαυμάσια διαδρομή με υπέροχες αμμουδιές, εντυπωσιακούς βράχους και ακρωτήρια, ήρεμους κολπίσκους, γραφικά ταβερνάκια δίπλα στη θάλασσα αλλά και πολλές ξενοδοχειακές μονάδες, μεγάλες και μικρές. Δεν πρέπει να παραλείψουμε να μείνουμε ως αργά, για να θαυμάσουμε τα ονομαστά ηλιοβασιλέματα της δυτικής ακτής της Λήμνου. Αν έχουμε καθαρή ατμόσφαιρα προς την κατεύθυνση της Δύσης, θα δούμε να προβάλλει στον ορίζοντα με απόλυτη ευκρίνεια η θρυλική κορυφή του Άθω. Άλλωστε, η απόσταση δεν είναι μεγάλη, μόλις 32 μίλια χωρίζουν τη Λήμνο από τα ανεμοδαρμένα ακρωτήρια του Αγίου Όρους.
Σ' όλη αυτή τη διαδρομή μας στα βόρεια παράλια της Μύρινας, συναντάμε κατά σειράν τις παραλίες Ρωμαίικος Γιαλός και Ρηχά Νερά, δίπλα στη Μύρινα και αμέσως μετά τον κόλπο του Αι Γιάννη και τον Καρβουνόλακα. Αν τώρα θέλουμε να ολοκληρώσουμε την περιήγηση μας στα δυτικά παράλια του νησιού, θα κινηθούμε μερικά χιλιόμετρα νότια της Μυρινας, μέχρι το ακρωτήριο Τηγάνι. Στη διαδρομή μας αυτή θα συναντήσουμε τον όρμο του "Πλατύ".
Είναι μια τεράστια αμμουδιά, προφυλαγμένη από τους βόρειους και τους ανατολικούς ανέμους. Τα ρηχά και πεντακάθαρα νερά καθώς και η αξιόλογη τουριστική υποδομή, καθιστούν την παραλία "Πλατύ" μία από τις πιο δημοφιλείς και πολυσύχναστες. Ήδη όμως πλησιάζουμε στα νότια παράλια της Λήμνου.
Αρχή της σελίδαςβ) Νότια παράλια
Εδώ αξίζει να περιπλανηθούμε για λίγο στα χωριά Πλατύ και Θάνος, που διατηρούν αρκετά παραδοσιακά στοιχεία. Και τα δυο είναι πολύ παλιά χωριά αφού για πρώτη φορά αναφέρονται σε έγγραφα Μονών του Αγίου Όρους από τον 14ο αιώνα. Αμέσως μετά απλώνονται μπροστά μας οι εκτεταμένες παραλίες του Ζεματά, από τις ωραιότερες της Λήμνου. Ένας χωματόδρομος οδηγεί έπειτα από σύντομη διαδρομή στους πρόποδες του Κάκαβου. Είναι ένας λόφος με υψόμετρο 280μ. που στα βράχια της κορυφής του φωλιάζει η φημισμένη Παναγιά η Κακαβιώτισσα. Η πεζοπορία ως το ξωκκλήσι δεν ξεπερνάει τη μισή ώρα, οι εικόνες όμως που αντικρίζει κανείς από την κορυφή του Κάκαβου είναι από τις θεαματικότερες της Λήμνου.
Πλησιάζουμε στο φημισμένο χωριό Κοντιάς. Από την παλιά εποχή απομένει μόνον ένα ερειπωμένο κάστρο, που
εθεωρείτο από τα σημαντικότερα της Λήμνου, σ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα και της τουρκοκρατίας. Το σημερινό χωριό διατηρεί απόλυτα τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, ενώ η ντόπια αρχιτεκτονική των σπιτιών του με πελεκητή πέτρα θεωρείται από τις αξιολογότερες στη Λήμνο.
Δύο περίπου χιλιόμετρα από τον Κοντιά βρίσκεται το Διαπόρι, στον μυχό του κόλπου. Απόλυτα προφυλαγμένη η θάλασσα επηρεάζεται μόνον από νότιους ανέμους. Είναι μια εκτεταμένη παραλία, με θαυμάσια αμμουδιά και ρηχά διάφανα νερά, αληθινό καταφύγιο για σκάφη και για ανθρώπους. Δυο-τρία γραφικά ταβερνάκια και μια μικρή ξύλινη σκάλα που εισχωρεί μέσα στη θάλασσα κάνουν το τοπίο ακόμη πιο ειδυλλιακό.
Μια στενή γλώσσα στεριάς ξεκινάει από το Διαπόρι προς τα νότια και συνδέει τον κορμό της Λήμνου με την Χερσόνησο του Φακού. Για μερικές εκατοντάδες μέτρα κινούμαστε ανάμεσα σε δύο θάλασσες, στα δυτικά μας έχουμε τον κλειστό κόλπο του Κοντιά ενώ στα ανατολικά μας εκτείνεται ο τεράστιος κόλπος του Μούδρου. Η πολύωρη περιπλάνηση στη Χερσόνησο του Φακού είναι μια συναρπαστική εμπειρία. Είναι ένας τόπος υπέροχος, με λοφοπλα-γιές και απέραντα λιβάδια. Μόνον μερικά καλοχτισμένα αγροτόσπιτα, οι περίφημες "Μάντρες" της Λήμνου, προδίδουν την ύπαρξη ανθρώπινης παρουσίας. Στην νοτιοδυτική άκρη της χερσονήσου, οι εραστές της γαλήνης και της ηρεμίας θα ανακαλύψουν την περίφημη παραλία "Κόκκινα", με λεπτή κοκκινωπή άμμο, μία από τις πιο άγνωστες παραλίες του νησιού.
Επιστρέφουμε στα πυκνοκατοικημένα παράλια του Κόλπου του Μούδρου. Περνάμε από παραδοσιακά και γραφικότατα χωριά, Τσιμάνδρια, Πορτιανού, Παλιό και Νέο πεδινό, Αγκαριώνες, Νέα Κούταλη και Καλλιθέα, με πανοραμική θέα στον κόλπο του Μούδρου. Πριν καταλήξουμε στον κοσμοπολίτικο Μούδρο, κάνουμε μια μικρή στάση στο Κουκονήσι, ένα νησάκι με παραμυθένια ομορφιά, που συνδέεται με την ακτή μ' έναν στενό λιθόστρωτο δρόμο, 400 περίπου μέτρων. Τα πλούσια ευρήματα από τις ανασκαφικές έρευνες στο έδαφος του νησιού τεκμηριώνουν απόλυτα την μυκηναϊκή παρουσία στη Λήμνο.
Πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου ο Μούδρος είναι μια γραφική κωμόπολη, χτισμένη πάνω σε τρεις λόφους, με όμορφο λιμάνι, ταβερνάκια και αξιόλογη τουριστική υποδομή. Παίρνουμε τον παράλιο δρόμο νοτιοδυτικά του Μούδρου και λίγα χιλιόμετρα μετά βρισκόμαστε στη θέση Φαναράκι. Εδώ απουσιάζουν οι εκτεταμένες αμμουδιές, όλη η βραχώδης ακτή μοιάζει μ' ένα τεράστιο γλυπτικό συγκρότημα, που δημιουργήθηκε με την ηφαιστειακή δρα στηριότητα της Φύσης μερικά εκατομμύρια χρόνια πριν. Είναι απίστευτοι οι συνδυασμοί των χρωμάτων και τα σχήματα των πετρωμάτων και θα ήταν στ' αλήθεια μεγάλη παράλειψη αν κάποιος έφτανε ως τον Μούδρο και δεν επισκεπτόταν το Φαναράκι.
γ)Ανατολικά και βόρεια παράλια
Μετά τον Μούδρο, το οδικό δίκτυο μας οδηγεί μέχρι το νοτιοανατολικότερο σημείο του νησιού, το ακρωτήριο της ,Αγίας Ειρήνης. Είναι μια θαυμάσια διαδρομή που περνάει ανάμεσα από γραφικότατα μικρά χωριά και τόπους με τεράστια αρχαιολογική σημασία, όπως η Αρχαία Πολιόχνη που είναι επισκέψιμη και το χωριό Καμίνια, όπου βρέθηκε το 1885 η περίφημη "ΣΤΗΛΗ ΤΩΝ ΚΑΜΙΝΙΩΝ", μια ορθογώνια πλάκα από πωρόλιθο, γραμμένη στην γλώσσα των Τυρρηνών Πελασγών, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Λίγο πιο πάνω βρίσκονται οι εποχικοί υγρότοποι της "Χορταρόλιμνης" και της "Αλυκής", που τα τελευταία χρόνια φιλοξενούν χιλιάδες "φοινικόπτερα", τα περίφημα "Φλαμίγκο".
Στο βορειοανατολικότερο σημείο του νησιού είναι η Πλάκα , με το ομώνυμο ακρωτήριο της Πλάκας και του Αγίου Χαραλάμπους.
Ήδη όμως βρισκόμαστε στα βόρεια παράλια της Λήμνου, στον Κόλπο του Μπουρνιά, που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος του νησιού μετά τον Κόλπο του Μούδρου. Ξεχωριστή θέση εδώ κατέχουν οι περίφημοι αρχαιολογικοί χώροι του Ιερού των Καβείρων και της Αρχαίας Ηφαίστειας, της πρωτεύουσας των Πελασγών. Σ' αυτόν το χώρο, η σκαπάνη της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής έφερε στο φως το 1926 ένα τεράστιο πολυσύνθετο οικοδόμημα 10 περίπου στρεμμάτων, με πλήθος ευρημάτων.
Είναι τόσα πολλά και σημαντικά τα στοιχεία, τα αξιοθέατα, τα τουριστικά και ιστορικά ενδιαφέροντα που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή του Κόλπου του Μπουρνιά, που θα ήταν αδύνατον ν' αναφερθούν σ' αυτό το σύντομο οδοιπορικό. Επιγραμματικά αναφέρουμε: α) την τοποθεσία "Κότσινας", που είχε το τρίτο σημαντικότερο κάστρο της Λήμνου που έχτισαν το 1207 - 1214οι Ενετοί και κατέστρεψαν οι ίδιοι το 1656. β) την περίφημη "Μάχη του Κότζινου", TO 1475, που σφραγίστηκε με τον απαράμιλλο ηρωισμό της Μαρούλας, γ) το φημισμένο "αγίασμα" της Ζωοδόχου Πήχης, που επισκέπτεται κανείς βαθιά μέσα στη γη, αφού κατεβεί 65 σκαλοπάτια και δ) την θρυλική "Λημνία Γη", αυτό το παράξενο κόκκινο χώμα, που εξορυσσόταν από ένα σημείο της περιοχής του Κότσινα και του οποίου η φήμη για τις θεραπευτικές του ιδιότητες είχε εξαπλωθεί σ' ολόκληρη την Ευρώπη.
Πριν εγκαταλείψουμε την περιοχή, θα άξιζε να σταθούμε για λίγο στο Κοντοπούλι, ένα υπέροχο παραδοσιακό χωριό, μερικά χιλιόμετρα νότια της Ηφαίστειας. Εδώ, το 1948, έμεινε εξόριστος ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος, που έγραψε τα περίφημα έργα του, "Το Καπνισμένο Τσουκάλι" και "Τα Ημερολόγια Εξουσίας". Στο Κοντοπούλι αξίζει να αναζητήσουμε το εργαστήριο κεραμικής της Ντίνας Δεσποτέρη, με έξοχα μουσειακά αντίγραφα των Λήμνιων προγόνων της αλλά και δημιουργίες με δικές της σύγχρονες φόρμες (τηλ. 02540-41.538 και 0932-98.236).
Συνεχίζουμε και ολοκληρώνουμε τη συναρπαστική περιήγηση μας στο βόρειο τμήμα του νησιού, περνώντας από πολλούς παραδοσιακούς οικισμούς, την ωραία κωμόπολη Ατσική, χαμηλούς λόφους, λιβάδια με πλούσια βλάστηση και εκτεταμένους αμπελώνες με την θαυμάσια ποικιλία "Αλεξανδρινό", από την οποία παράγεται το φημισμένο αρωματικό λευκό κρασί της Λήμνου. Στο τέρμα της διαδρομής μας υποδέχεται για να μας ξεκουράσει στην γαλάζια του αγκαλιά ο κόλπος Γομάτι. Εδώ πεζοπόροι και φυσιολάτρες θα ανακαλύψουν ένα από τα πιο απρόσμενα τοπία, όχι μόνον της Λήμνου αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Είναι οι περίφημες Παχιές Αμμουδιές, οι "Αμμοθίνες" της Λήμνου. Mε πορεία 40 περίπου λεπτών από τον κόλπο του Γοματίου προς τα δυτικά βρίσκεται κανείς μπροστά σ1 ένα υπερθέαμα αμμουδερών λόφων και αναρωτιέται αν βρίσκεται στην Ελλάδα ή σ' ένα αυθεντικό τοπίο αφρικανικής ερήμου.
ΜΥΡΙΝΑ: Μια μικρή ανθρώπινη πόλη
Ανεβαίνουμε στο Κάστρο, με τα παλιά σπίτια, με την υπέροχη θέα και τα χαριτωμένα ελαφάκια, τα" πλατώνια" να κυκλοφορούν ελεύθερα. Περιπλανιόμαστε στις ήσυχες, λουλουδιασμένες γειτονιές, στα στενά δρομάκια και στα καλντερίμια, στα μαγαζιά και στις πλατείες με την ζωηρή. αλλά ανθρώπινη κίνηση. Επισκεπτόμαστε την
"Καρατζάδειο" Βιβλιοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο, κολυμπάμε στον "Ρωμαίικο Γιαλό", απολαμβάνουμε το ουζάκι μας στα γραφικά ταβερνάκια δίπλα στο λιμάνι. Οι αποστάσεις είναι μικρές, δεν χρειαζόμαστε αυτοκίνητο, χρησιμοποιούμε επιτέλους τα πόδια μας. Βρισκόμαστε στη Μύρινα, μια πόλη μικρή, γραφική και ανθρώπινη, που το μόνο που φαίνεται να της λείπει από μια σύγχρονη μεγαλούπολη είναι το άγχος. Κι αν κάποιος μας ρωτούσε πόσες μέρες απαιτούνται για να μπορεί ένας επισκέπτης να πει ότι γνώρισε τη Λήμνο, θα του απαντούσαμε ότι δεν ξέρουμε. Εμείς, έπειτα από δυο επισκέψεις σε διαφορετικές εποχές και τρεις εβδομάδες ολοήμερων περιηγήσεων, αισθανόμαστε ότι πολλά είναι ακόμη τα άγνωστα σημεία της Λήμνου, που μας περιμένουν να τα γνωρίσουμε την επόμενη φορά.

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑΑρχή της σελίδας

 

 

 
χήνες στο λιμάνι
κάστρο
φρούριο
αρχαίο αντικείμενο